Bổ cốt chỉ hay còn gọi là Phá cố chỉ với nhiều công dụng tốt dụng tốt cho sức khỏe, được sử dụng trong nhiều bài thuốc đông y để điều trị liệt dương, di tinh, thận hư, đái dầm, hoạt tinh, tiểu nhiều, tiêu chảy do Tỳ hư. Vậy Bổ cốt chỉ là gì? Có những công dụng gì? Các bạn hãy cùng chúng tôi tìm hiểu bài viết ngay sau đây nhé!
- Tên gọi khác: Bà cố chỉ, Phá cố chi, Phản cố chỉ, Hồ cố tử, Phá cốt tử, Cát cố tử, Hạt đậu miêu
- Tên khoa học: Psoralea Corylifolia L
- Họ: Cánh bướm – Papilionaceae
I. Mô tả dược liệu Bổ cốt chỉ
1. Đặc điểm sinh thái của Bổ cốt chỉ
Bổ cốt chỉ hay còn gọi là Phá cố chỉ là cây thân thảo, cứng, có thể cao khoảng 0.3 – 1 mét, thân cây có nhiều lông trắng, ít khi phân nhánh.
Lá Phá cố chỉ thuôn có hình trứng, đầu nhọn, đáy lá tròn, mép lá có nhiều răng cưa, dài khoảng 6 – 9 cm, rộng 5 – 7 cm, cuống lá dài khoảng 2 – 4 cm, có lá kèm. Lá chỉ có một chét hình trái xoan, hai mặt có nhiều tuyến hình mắt lông chim, màu đen.
Hoa Bổ cốt chỉ mọc thành chùm ở các kẽ lá, hoa dài khoảng 6 – 10 cm, có màu vàng nâu nhạt hoặc tím. Quả có hình trứng, thuôn, màu đen, dài khoảng 5 mm, rộng khoảng 3 mm. Bên trong quả chứa nhiều hạt, hạt hình thận hoặc hình trứng dài, dẹt. Bề mặt hạt vân, nhiều chỗ lõm vào trong, mùi thơm, vị cay nồng.
2. Bộ phận sử dụng dược liệu Bổ cốt chỉ
Bộ phận sử dụng dược liệu là phần hạt chín khô, hình tròn, trứng dài hoặc thận dẹt, độ dài khoảng 3 – 4.5 mm, chiều rộng nhỏ hơn 3 mm. Vỏ ngoài dược liệu có màu nâu sẫm hoặc nâu đen, có nhiều vết nhăn, teo, ở giữa lõm vào, hơi cứng. Nhân Phá cổ chỉ có màu vàng hạt nâu, mùi tinh dầu thơm đặc trưng.
3. Bổ cốt chỉ phân bố đâu?
Dược liệu có nguồn gốc ở Ấn Độ. Sau đó có di thực vào Trung Quốc và Việt Nam. Ở Trung Quốc cây mọc khỏe, giai hạt vào màu xuân, thu hoạch vào mùa thu.
Ở Việt Nam hiện nay có trồng ở nhiều địa phương, tuy nhiên chưa thấy khai thác dược liệu này.
4. Thu hái – Sơ chế
Bổ cốt chỉ thu hái vào tháng 9 hàng năm sau đó dùng hạt phơi hoặc sấy khô, bảo quản dùng dần.
Cách bào chế dược liệu Bổ cốt chỉ:
- Sau khi thu hái, mang về rửa sạch, để ráo. Sau đó sao qua với một ít muối rồi mang đi phơi nắng, bảo quản dùng dần.
- Khi cần dùng, ngâm Bổ cốt chỉ với rượu một đêm. Sau đó lại ngâm thêm với nước qua một đêm. Phơi khô, tẩm muối (sử dụng 2.5 kg muối cho 100 kg dược liệu), đun nhỏ lửa, sao sơ dùng.
5. Bảo quản dược liệu
Dược liệu Phá cổ chỉ sao khi bào chế cần bảo quản ở nơi thoáng gió, mát mẻ và tránh độ ẩm cao.
6. Thành phần hóa học
- 20% chất dầu và một lượng tinh dầu vừa đủ. Thành phần chủ yếu của tinh dầu bao gồm:
- 9.2% là chất nhựa
- Isopsoralen (Angelixin)
- Ancaloit
- Psoralen
- Glucozit
Ngoài ra, còn chứa một lượng nhỏ các chất như:
- Raffinose
- Isobavachalcone
- Bakuchiol
- Bavachin
- Psoral
- Isopsoralin
- Isobavachin
- Bavachalcone
- Bavachinin
- Bavachin
II. Vị thuốc Bổ cốt chỉ
1. Tính vị
Bổ cốt chỉ tính ôn, không độc, vị đắng cay (theo Khai Bảo Bản Thảo).
Bổ cốt chỉ tính ấm, vị cay, đắng mà ngọt (theo Hiện Đại Thực Dụng Trung Dược).
Vị đắng cay (theo Dược Tính Bản Thảo).
Quy kinh
Quy vào kinh mệnh môn và thủ Quyết âm túc Thái âm (theo Sách Bản Thảo Hội Ngôn).
Quy kinh túc Dương minh Vị, Tâm bào lạc, kinh tỳ, Thận (theo Sách Bản Thảo Kinh Giải).
Quy vào Thận (theo Lôi Công Bào Chế Dược Tính Giải).
2. Tác dụng dược lý
a. Theo nghiên cứu của y học hiện đại:
- Tác dụng lên hệ thống tim mạch: tác động và làm giãn động mạch vành, đối kháng với các yếu tố làm co động mạch vàng. Ngoài ra, dược liệu được cho là có thể làm tim co bóp mạnh hơn, đồng thời tăng lưu lượng máu của động mạch vành (thí nghiệm trên chuột).
- Kích thích sinh trưởng, kích thích sự phát triển của các tế bào bạch cầu.
- Kháng khuẩn In Vitro, ức chế hoạt động của tụ cầu vàng, tụ cầu trắng và trực khuẩn gây lao.
- Tác dụng chống lão suy, tăng khả năng điều tiết huyết dịch và thần kinh. Ngoài ra, dược liệu được cho là có thể kích thích tủy xương tạo máu, thúc đẩy quá trình tăng cường hệ thống miễn dịch và chức năng hormone.
- Tác dụng đối với cơ trơn, làm hưng phấn cơ trơn và làm mềm giãn tử cung (thí nghiệm trên chuột).
- Tác dụng tăng cường sắc tố da,, cải thiện chất dinh dưỡng, tổ chức sắc tố da, bổ mạch máu.
- Chống thụ thai, chống việc kết tổ trong tử cung.
- Chống ung thư, ức chế tế bào Hela và Sarcoma – 180.
b. Theo y học cổ truyền:
- Là thuốc cường tráng dùng chữa các chứng ngũ lao.
- Bổ mệnh môn tướng hỏa nạp thận khí.
- Chữa thất thương, phụ nữ khí huyết xấu, tỳ thận hư hàn, cốt tủy thương bại, trụy thai, đái són, lưng gối lạnh đau.
- Cố tinh, súc niệu, ôn tỳ, chỉ tả.
c. Chủ trị:
- Thận hư
- Di tinh
- Liệt dương
- Xuất tinh sớm
- Hoạt tinh
- Đái dầm
- Tiểu nhiều
- Tiêu chảy
- Tiêu chảy do tỳ hư
3. Cách dùng – Liều lượng
Phá cố chỉ có thể dùng tươi, phơi khô, tán thành bột, làm thành viên hoàn, nấu thành cao hoặc sắc lấy nước thuốc để uống. Dược liệu có thể dùng độc vị hoặc kết hợp với các vị thuốc khác đều được.
Liều dùng khuyến cáo: 3 – 9 gram mỗi ngày.
III. Những lưu ý khi sử dụng Bổ cốt chỉ
Một số đối tượng không được dùng Bổ cốt chỉ bao gồm:
- Người âm hư hỏa vượng
- Đái ra máu
- Dương vật hay cương lên, mộng tinh, di tinh
- Táo bón
- Tiểu nhiệt
- Đắng miệng, khát nước do nội nhiệt, đỏ mắt
- Đỏ mắt do hỏa thượng lên
- Yếu nhiệt do phong thấp
- Ăn vào đói liền
- Yếu xương
Hy vọng với bài viết trên, sẽ giúp bạn có thêm những thông tin bổ ích về cây dược liệu Bổ cốt chỉ. Những thông tin trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các vị thuốc. Cảm ơn bạn đã xem hết bài viết!
Nếu có nhu cầu mua các sản phẩm rượu của Thiên Hữu liên hệ địa chỉ: 35/2 Nguyễn Lương Bằng, Xã Hòa Thắng, Tp. Buôn Ma Thuột, Tỉnh Đắk Lắk. Hotline: 0262.37.07.307 – 0933.958.588.