Cây sâm đất là một loại thảo dược quý trong đông y có tác dụng nhuận tràng, long đờm, lợi niệu, tăng lượng nước tiểu,… Để có thể hiểu sâu hơn về cây dược liệu sâm đất, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết dưới đây nhé!
- Tên gọi khác: Sâm nam, Sâm quy bầu, Sâm rừng,…
- Tên khoa học: Boerhavia diffusa L.
- Họ: Hoa phấn (danh pháp khoa học: Nyctaginaceae).
- Phân nhóm: Sâm mồng tơi (Talium fruicosum), thuộc họ Rau sam; Sâm nam (Boerhavia diffusa L.), thuộc họ Hoa phấn; Thổ nhân sâm (Talium paniculatum), thuộc họ Rau sam.
I. Mô tả cây sâm đất
1. Đặc điểm sinh thái cây sâm đất
Sâm đất là cây thân cỏ, sống dai. Thân cây mọc sát đất, có màu đỏ nhạt. Lá sâm đất mọc đối xứng, phiến lá hình xoan tròn dài hoặc hình bánh bò, mép lượn sống, có cuống, mặt dưới lá có nhiều lông màu trắng lục. Hoa mọc thành cụm, mỗi cụm có khoảng 3 hoa, không cuống. Hoa có màu đỏ tía, mỗi hoa có từ 1 – 2 nhị. Quả sâm đất có hình trụ, bên ngoài bao phủ lông dính và phồng nhẹ ở đầu.
Sâm đất ra hoa, sai quả quanh năm nhưng tập trung nhiều vào tháng 4 – 6.
2. Nơi phân bố cây sâm đất
Cây sâm đất mọc hoang ở nhiều nơi, tập trung nhiều ở các vùng trung du miền núi.
3. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến, bảo quản của ccay sâm đất
+Bộ phận dùng: Rễ và lá cây sâm đất được dùng làm thuốc.
+Thu hái: Thời điểm thu hái rễ sâm đất thích hợp nhất là vào mùa thu, lá có thể thu hái quanh năm.
+Chế biến: Đem rửa sạch, sau đó phơi hoặc sấy khô.
+Bảo quản: Nơi khô thoáng.
4. Thành phần hóa học
Rễ sâm đất có chứa 0.01% punarnavine – một alkaloid có hoạt tính. Tổng số alkaloid trong rễ chiếm khoảng 0.04%. Ngoài ra, rễ sâm đất còn chứa nitrat kalium, chất gôm, tinh bột,…
II. Vị thuốc sâm đất
1. Tính vị
Vị hơi đắng, tính hàn, ít độc.
2. Qui kinh
Chưa có nghiên cứu.
3. Tác dụng dược lý
a. Theo nghiên cứu dược lý hiện đại:
- Sâm đất có thể kích thích D – amino oxidase và ức chế succinic dehydrogenase ở thận. Từ đó thúc đẩy tiểu tiện.
- Cao nước từ thảo dược này gây tiết niệu trong giai đoạn đầu của bệnh thận và gan. Tác dụng lợi niệu của hoạt chất punarvanin tăng lên nhờ vào lượng kali trong toàn cây.
- Tiêm punarvanin vào tĩnh mạch mèo nhận thấy tăng tiết niệu và huyết áp kéo dài.
- Cao sâm có tác dụng giảm phù, tăng tiết niệu, cải thiện triệu chứng, tăng protein huyết thanh, làm giảm albumin niệu và giảm cholesterol huyết thanh trong thực nghiệm lâm sàng điều trị hội chứng thận hư.
- Cao cồn của sâm đất còn có tác dụng tăng hiệu suất tiết niệu ở chuột cống trắng và chống viêm. Tác dụng chống viêm có thể so sánh với corticosteroid.
b. Theo y học cổ truyền:
- Rễ sâm đất nhuận tràng, long đờm, lợi niệu, tăng lượng nước tiểu. Tuy nhiên dùng liều cao có thể gây đổ nhiều mồ hôi, gây nôn mửa.
- Tác dụng giải độc, hoạt huyết.
- Chống co giật.
Ở Ấn Độ, sâm đất được xem là vị thuốc trợ tim, nhuận tràng, long đờm, trị phù, cổ trướng, bệnh lậu, thuốc bổ dạ dày, bảo vệ gan, lợi tiểu, trị đái són, vàng da, lách to và các viêm nội tạng khác. Nước sắc từ rễ cây còn có tác dụng trị quáng gà và loét giác mạc.
Ở nước ta, rễ sâm đất thường được dùng để trị bệnh gan, phù thũng và ho.
Ở Malaysia, nước sắc từ thân, lá, hoa của cây sâm đất được dùng để lợi tiểu. Rễ của cây được dùng để trị giun, hạ sốt.
Ở Tây Phi, nước sắc từ rễ sâm đất được dùng để tẩy giun, trị loét và áp xe. Nước sắc từ lá và rễ lại có tác dụng long đờm. Toàn bộ cây được dùng để trị áp xe, nhọt và ghẻ.
4. Liều dùng, cách dùng
Có thể dùng cây sâm đất ở dạng nước sắc, dạng bột, cao lỏng, cao cồn,… Dùng đơn lẻ hoặc kết hợp với các loại thảo dược khác.
Hiện tại chưa có đủ cơ sở khoa học để xác định liều dùng mỗi ngày. Liên hệ với bác sĩ nếu có ý định dùng sâm đất dài ngày hoặc liều cao.
5. Lưu ý khi sử dụng cây sâm đất
Thận trọng khi dùng sâm đất cho trẻ nhỏ và phụ nữ đang mang thai.
Hy vọng với bài viết trên sẽ giúp bạn có thêm những kiến thức bổ ích về cây sâm đất. Những thông tin trên đây chỉ mang tính chất tham khảo. Bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các vị thuốc.
Nếu có nhu cầu mua các sản phẩm rượu của Thiên Hữu liên hệ địa chỉ: 35/2 Nguyễn Lương Bằng, Xã Hòa Thắng, Tp. Buôn Ma Thuột, Tỉnh Đắk Lắk. Hotline: 0262.37.07.307 – 0933.958.588.